Từ đầu năm đến nay, tình hình thời tiết trên địa bàn tỉnh diễn biến khá phức tạp, nắng nóng xuất hiện thường xuyên và kéo dài, nhất là từ đầu tháng 5 trở đi đã gây tác động tiêu cực đến đời sống, sinh hoạt và hoạt động sản xuất của người dân.
Theo báo cáo của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh, từ đầu năm đến nay, lượng mưa toàn tỉnh thấp hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN), cụ thể đạt khoảng 275mm, đạt 96% so với TBNN lũy kế (287mm). Từ đầu tháng 5 đến nay, lượng mưa trung bình 74mm, đạt 56% so với TBNN (132mm); trên địa bàn tỉnh thường xuyên xảy ra nắng nóng, có nơi nắng nóng gay gắt với nền nhiệt độ cao nhất 36 - 380C, có nơi trên 380C và độ ẩm tương đối thấp nhất 45 - 55%. Lượng mưa ít, kết hợp tình hình nắng nóng đã làm tăng lượng bốc hơi nước trên các mặt hồ chứa, gây giảm nhanh dung tích nước tại các hồ chứa trên địa bàn tỉnh.
Qua kết quả thống kê, toàn tỉnh hiện có 164 hồ chứa có dung tích từ 50 ngàn m3 trở lên, đến cuối tháng 5 dung tích các hồ khoảng 461/682 triệu m3, đạt 67,6% dung tích thiết kế, bằng 89% so với cùng kỳ và có 20 hồ chứa đã cạn nước. Trong đó, dung tích một số hồ chứa lớn còn lại là: Hồ Định Bình 159,2/226,3 triệu m3, đạt 70,3% thiết kế; Núi Một 76,8/110 triệu m3, đạt 69,8% thiết kế; Đồng Mít 60,4/89,8 triệu m3, đạt 67,2%; Hội Sơn 33,8/44,5 triệu m3, đạt 76% thiết kế; Thuận Ninh 25,6/35,4 triệu m3, đạt 72,4% thiết kế; Vạn Hội 10,8/14,5 triệu m3, đạt 74,6% thiết kế.
Nhìn chung lượng nước tại các hồ chứa hiện nay cơ bản đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp; tuy nhiên, với diễn biến tình hình thời tiết như hiện nay, sẽ gây nguy cơ thiếu nước cục bộ tại một số khu vực trên địa bàn tỉnh, nhất là các huyện miền núi Vân Canh, Vĩnh Thạnh, An Lão, các huyện có địa hình cao so với mực nước biển như Tây Sơn, Hoài Ân... Nắng nóng kéo dài khiến tình trạng xâm nhập mặn cũng đã xảy ra tại các huyện Tuy Phước, Phù Cát, Phù Mỹ và thị xã Hoài Nhơn.
Theo nhận định của Tổng cục Khí tượng Thủy văn, hiện tượng ENSO chuyển sang trạng thái trung tính trong các tháng từ tháng 5-6/2023, sau đó trong nửa cuối năm 2023 có khả năng chuyển sang pha nóng (El Nino) với xác suất khoảng 70-80% và có thể kéo dài sang năm 2024; nền nhiệt độ các tháng trong năm 2023 dự báo có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm. Còn theo dự báo của Đài khí tượng thủy văn tỉnh, do tác động của hiện tượng El Nino, từ tháng 5 - 7/2023, nắng nóng ở khu vực Bình Định gia tăng về tần suất và cường độ, số ngày nắng nóng có khả năng xuất hiện nhiều hơn và gay gắt hơn so với cùng thời kỳ năm 2022. Nhiệt độ trung bình trên phạm vi cả tỉnh phổ biến cao hơn TBNN cùng kỳ khoảng 0,5°C; nhiệt độ trung bình nhiều năm (TBNN) tháng 5 từ 28,6 - 29,3°C; nhiệt độ trung bình nhiều năm (TBNN) tháng 6 từ 29,2 - 30,1°C; nhiệt độ trung bình nhiều năm (TBNN) tháng 7 từ 29,0 - 30,1°C. Tổng lượng mưa phổ biến xấp xỉ TBNN cùng thời kỳ (lượng mưa TBNN tháng 5 vùng trung du và đồng bằng từ 80-150mm, vùng núi từ 165 - 210mm; lượng mưa TBNN tháng 6 từ 70 - 150mm; lượng mưa TBNN tháng 7 vùng trung du và đồng bằng từ 50 - 100mm, vùng núi từ 120 - 160mm).
Để chủ động ứng phó, phòng, chống hạn hán, thiếu nước, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và cấp nước sinh hoạt cho người dân trên địa bàn tỉnh năm 2023 và những tháng đầu năm 2024, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo các sở, ban, ngành, UBND huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị liên quan khẩn trương tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân thực hiện các biện pháp tích trữ, sử dụng nước có hiệu quả, tiết kiệm nước, điện, triệt để chống thất thoát, lãng phí nước. Trường hợp xảy ra hạn hán, thiếu nước nghiêm trọng phải ưu tiên nguồn nước để cấp nước sinh hoạt cho người dân, chăn nuôi gia súc, gia cầm và tưới cho cây trồng có giá trị kinh tế cao.
Đặc biệt, UBND tỉnh đã kịp thời ban hành Chỉ thị về tăng cường thực hiện các giải pháp cấp bách ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn trên địa bàn tỉnh. Trong đó, đã giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thường xuyên cập nhật diễn biến thời tiết, nguồn nước, tình hình hạn hán, xâm nhập mặn, phổ biến đến các cấp chính quyền và người dân để chủ động ứng phó; tính toán cân bằng nước cho mỗi hồ chứa lớn, mỗi hệ thống thủy lợi để xác định khả năng cung cấp nước; xây dựng phương án ứng phó hạn; kế hoạch điều tiết nước, chuyển nước, phân phối nước vào hệ thống bảo đảm đủ nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt vụ Hè và vụ Thu năm 2023.
Đồng thời, yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố khẩn trương thực hiện kiểm kê nguồn nước các hồ chứa thủy lợi được giao quản lý để xây dựng phương án ứng phó hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn cho vụ Hè và vụ Thu; chuyển đổi cây trồng phù hợp với nguồn nước hiện có, hạn chế tác động của thiếu nước, xâm nhập mặn ảnh hưởng đến năng suất cây trồng; tổ chức thực hiện các giải pháp tưới tiết kiệm nước, lập kế hoạch dùng nước, lịch tưới, mức tưới tiết kiệm của từng đợt; chỉ đạo nạo vét kênh mương, kênh mương nội đồng, tạo thông thoáng đưa nhanh nước vào ruộng.
Bên cạnh đó, đã chỉ đạo Sở Thông tin và Truyền thông, Đài Phát thanh và Đài Truyền hình Bình Định, Báo Bình Định tăng thời lượng thông tin, về tình hình nắng nóng, có nguy cơ thiếu nước sản xuất và sinh hoạt, các biện pháp chỉ đạo ứng phó của cơ quan có thẩm quyền để cộng đồng biết, chia sẻ và cùng hưởng ứng với chính quyền thực hiện tiết kiệm nước; biểu dương, khuyến khích những cá nhân, tổ chức tích cực và sáng tạo trong ứng phó với hạn hán.
Với các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm về phòng, chống hạn hán, thiếu nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2023 mà UBND tỉnh và các ngành, các địa phương trong tỉnh đã và đang áp dụng, kết hợp trữ lượng nguồn nước trong các công trình thủy lợi hiện có, về cơ bản, tỉnh Bình Định sẽ đảm bảo hiệu quả nguồn nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất cho người dân, doanh nghiệp trong mùa khô này.
